التهاب غلاف کف پا یکی از دردهای رایج کف و پاشنه پا می باشد. التهاب غلاف کف پا در واقع التهاب پلانتار فاسیا (Plantar Fascia) می باشد که یک غلاف فیبری بوده که اکثر کف پا را در بر می گیرد. به طور تقریبی در حدود دو میلیون نفر در سال به این عارضه مبتلا می شوند. این غلاف از یک طرف به استخوان پاشنه و از طرف دیگر به استخوان پایه انگشتان پا متصل می باشد و ماهیچه کوچک کف پا را پوشش می دهد. در زمان راه رفتن و دویدن, زمان بلند شدن پنجه (toe-off) , غلاف پلانتار فاسیا به حالت کشیده در می آید و کمک می کند که پا بصورت یک اهرم با یک نیروی هل دهنده عمل کند. این غلاف یکی از ساختارهای پایدار کننده اصلی قوس کف پا می باشد. همچنین این غلاف وظیفه جذب ضربه و فشار از روی پا را بر عهده دارد.

ورم این غلاف عمدتا در محل اتصال با پاشنه پا رخ می دهد. التهاب غلاف کف پا عموما در افراد سالخورده رایج می باشد زیرا که حرکت مفاصل پا, با افزایش سن کاهش یافته و تنش وارد شده بر این غلاف افزایش میابد. همچنین این عارضه در افرادی که خیلی در حالت ایستاده قرار دارند و افرادی که پیاده روی زیاد یا ورزش زیاد می کنند رایج می باشد که در نتیجه استعمال مفرط می باشد. این عارضه بیشتر در خانمها و افرادی که اضافه وزن دارند رایج می باشد.

 علائم و نشانه های التهاب غلاف کف پا

التهاب غلاف کف پا, ایجاد درد در بخش داخلی پاشنه پا می کند و این درد معمولا به سمت داخلی کف پا هدایت می شود. این درد بهنگام انجام فعالیت آغاز می شود و معمولا در اول صبح هنگامیکه اولین قدم برداشته می شود رخ می دهد که البته بعد از چند دقیقه این درد فروکش می کند. همچنین بعد از انجام فعالیت ورزشی ( نه در هنگام انجام فعالیت ورزشی) درد زیادی وجود دارد.

اگر با تماس ناحیه متاثر از درد و یا کشیدن غلاف پلانتار فاسیا ایجاد درد شد, التهاب غلاف کف پا توسط یک پزشک یا فیزیوتراپ قابل تشخیص می باشد. اما با استفاده از اسکن التراسوند التهاب غلاف کف پا قابل تایید می باشد بطوریکه ظاهر این غلاف ضخیم تر می شود. در موارد خاص که روشهای تشخیص نرمال جهت تشخیص موثر نیست, ممکن است از تصاویر اشعه ایکس بمنظور بررسی سایر شرایط مانند بررسی خار پاشنه یا شکستگی استخوان پاشنه پا استفاده شود.

درمان التهاب غلاف کف پا

بهترین روش درمان التهاب غلاف کف پا از طریق تشخیص دقیق علت وقوع جراحت قابل حصول می باشد. در بیشتر ورزشکاران این جراحت در نتیجه استعمال مفرط ایجاد می شود و بهترین توصیه به آنها استراحت کافی جهت برداشتن تنش از روی غلاف و دادن زمان بمنظور ترمیم آن می باشد. استفاده از قوزک بندهای مخصوصی که تنش را از روی غلاف پا کاهش می دهد در درمان التهاب غلاف کف پا بسیار موثر می باشد. تجهیزات  Airheel (قوزک بندهای مخصوص التهاب غلاف کف پا) باعث کاهش تنش روی غلاف کف پا می شود و باعث اعمال فشار ضربه دار با هر قدمی که برداشته می شود, می شود که کمک به کاهش ورم و افزایش گردش خون می شود.

در بعضی موارد ممکن است که مشکل در نتیجه بیومکانیک پا باشد, که متداول ترین آن به داخل خم شدن کف پا می باشد که در آن قوس کف پا در زمان راه رفتن و دویدن خیلی به سمت داخل قوس می کند که این امر موجب سفتی تاندون آشیل می شود. تحقیقات اخیر نشان داده اند که سفتی تاندون آشیل باعث اعمال افزایش تنش روی غلاف کف پا می شود. استفاده از کفی کفش مخصوص که قوس کف پا را ساپورت می کند در درمان این مورد می تواند مفید باشد.

درمانهای محافظه کارانه مانند فیزیوتراپی در این عارضه, سعی در کاهش ورم موضعی و حل مشکلات بیومکانیکی دارد. در حالیکه غلاف کف پا همچنان درد دارد ممکن است از کیسه های یخی و داروهای ضد ورم جهت کاهش علائم استفاده شود. با کاهش درد, کشیدن غلاف فاسیا (بصورت کشیده شدن پنجه به سمت ساق) جهت تحریک بافت جهت بازیابی مجدد نرمال موثر می باشد.

همانگونه که گفته شد کشیدن غلاف کف پا از طریق کشیدن پنجه به سمت ساق در تحریک بافت جهت بازیابی مجدد نرمال موثر می باشد. این فرآیند باعث کمک به فرآیند ترمیم می شود و باعث تسکین علائم التهاب غلاف کف پا می شود. کشیدن بلند مدت غلاف کف پا از طریق پوشیدن اسپلینت های شبانه (جورابهای مخصوص که پنجه را به سمت ساق پا متمایل می کند) که در شب پوشیده می شود قابل حصول می باشد. تحقیقات نشان داده اند که استفاده از این اسپلینت ها علائم التهاب غلاف کف پا را بیش از 80 درصد کاهش می دهد, مخصوصا درد حاصل از چند قدم ابتدایی در ابتدای صبح را کاهش می دهد.

سفتی مفاصل اطراف پا و قوزک (که بواسطه بی تحرک سازی در هفته های اولیه ایجاد شده است) با استفاده از متحرک سازی پا, قابل برطرف شدن می باشد که فیزیوتراپ در این روش به آرامی پا را حرکت می دهد تا سفتی مفصل را از بین ببرد و حرکات نرمال پا را برگرداند. بطور برعکس, ممکن است قوس زیادی در کف پا وجود داشته باشد که با پوشیدن کفی های مناسب که بتواند قوس کف پا را ساپورت کند کارساز می باشد.

بستن پا با نوار نیز همچنین در درمان التهاب غلاف کف پا موثر می باشد. باند نواری از طریق ایجاد ساپورت و کاهش فشار از روی غلاف فاسیا از بدتر شدن شرایط جلوگیری می کند. در شرایطی که فیزیوتراپی جهت بستن نوار به روش مناسب وجود ندارد می توان از قوزک بندهای خاص که فشار را از روی این بافت کاهش می دهد  بعنوان جایگزین بمنظور تسکین درد غلاف استفاده کرد. استفاده از این تجهیزات دقیقا همان کارایی باندهای نواری را دارد.

درد التهاب غلاف کف پا با استفاده از روشهای درمان محافظه کارانه تا 95 درصد کارساز می باشد. به هر حال, در شرایط حاد که درد پاشنه حتی راه رفتن معمولی را با مشکل مواجه می کند, لذا ترکیبی از تزریق کرتیکواستروئید و بی حسی موضعی استفاده می شود. بعد از این تزریق, فرد آسیب دیده احتیاج به چند روز استراحت دارد و بعد از آن فعالیت نرمال رفته رفته می تواند آغاز شود.

در موارد خیلی حاد که 6 ماه درمان محافظه کارانه نیز باعث بهبود نشده است از عمل جراحی استفاده می شود. در گذشته عمل جراحی شامل حذف اسپرز استخوان از استخوان پاشنه و رهاسازی غلاف کف پا از استخوان بود, اما نتایج متناقض بود. این روش جراحی تهاجمی اغلب مشکلات ثانوی نظیر آسیب اعصاب و تغییر مکانیک پا ایجاد می کرد.

در روش مدرن درمان التهاب غلاف کف پا از سوزن فاسیوتومی التراسوند استفاده می شود. این روش جراحی حداقل تهاجمی می باشد که در آن یک سوزن وارد غلاف کف پا شده و با حرکت رفت و برگشت باعث اخلال در بافتهای فیبروزی, زیاد شده در اثر ورم مزمن, می شود. در این روش از آنجائیکه از سوزن بجای تیغ جراحی استفاده می شود واینکه تمام فرآیند با استفاده از یک اسکنر التراسوند قابل رویت می باشد لذا خطر پیچیدگی جراحی خیلی کمتر وجود دارد. با اختلال در بافتهای سفت فیبروزی تنش بر روی غلاف کف پا کاهش یافته و فرآیند ترمیم قابل اجرا می باشد.

پیشگیری از التهاب غلاف کف پا

کفش نامناسب اغلب باعث ایجاد این عارضه می شود. کفش ها باید ساپورت کافی برای کف پا ایجاد کنند.کفش ورزشی نامناسب تنش بر روی غلاف فاسیا را افزایش داده و در نتیجه باعث ورم می شود

کفی های کفش که قوس کف پا را ساپورت می کنند جهت کاهش تنش بر روی غلاف فاسیا و تاندون آشیل بسیار مناسب می باشد.