آسیب شانه منجمد (یخ زدگی) یا چسب کپسولیتیس (Adhesive Capsulitis) یکی از دردهای رایج شانه در افراد بین 40 تا 60 سال می باشد به این صورت که احتمال آن در خانمها بیش از آقایان می باشد.

دکتر رابرت کدمن (Robert Codman) اولین پزشکی بود که در سال 1934 میلادی این عارضه را شرح داد, اگرچه این عارضه قرنها پیش ذهن پزشکان و بیماران درگیر خود کرده بود. حقیقت اینکه این عارضه تنها از طریق شخص بیمار قابل شرح می بود, باعث شده بود تا این وضعیت هنوز بطور کامل شناخته نشده باشد.

در سال 1945 میلادی, نواسیر (Nevasier) از اصطلاح کپسولیتیس چسبنده و شرح اینکه عارضه بصورت چسبندگی و انقباض کپسول فیبروزی اطراف مفصل شانه ایجاد می شود استفاده کرد. در حالیکه سایر شرایط باعث ایجاد شانه سفت می شود و درد شانه را ایجاد می کند, شانه منجمد بصورت چسبندگی کپسول شناسایی می شود.

تا به امروز علت ایجاد این عارضه مشخص نشده است, اگرچه این عارضه با مشکلات دیگری همچون دیابت, تیروئید و سابقه حمله قلبی همراه می باشد.

علائم و نشانه های شانه منجمد

افراد مبتلا به این عارضه معمولا در فازهای مختلف علائم و نشانه های مختلفی را تجربه می کنند.

اولین فاز که به فاز منجمد شدن (Freezing) نیز معروف می باشد بصورت آغاز تدریجی درد می باشد و منجر به از دست رفتن تریجی حرکت شانه می شود. افراد ممکن است تا زمان بستن سینه بند (در خانمها) و یا شانه کردن سر چیزی متوجه نشوند. نهایتا بعد از گذشت چند ماه درد بقدری زیاد می شود که حتی خوابیدن بر روی شانه بیمار موجب یک درد شدید می شود.

در فاز دوم که با فاز منجمد شده (Frozen) معروف می باشد محدودیت حرکتی شانه می تواند برای مدت یکسال بطول بیانجامد.

فاز آخر که به فاز منجمد شدن (Thawing) معروف می باشد برای مدت 5 ماه تا دو سال می تواند بطول بیانجامد, اگرچه بعضی از بیماران ممکن است دوره ریکاوری سریعتری داشته باشند. در این فاز افزایش تدریجی رنج حرکتی شانه را شاهد خواهیم بود.

از آنجائیکه این بافتهای نرم, مخصوصا کپسول, هستند که تحت تاثیر انجماد شانه قرار می گیرند تصاویر اشعه ایکس واضح می باشند. هرچند, تصاویر اشعه ایکس در تشخیص مشکلات ناشی از آرتروز شانه و تندینوپسی کلسیفیک مفید می باشند. یک ویژگی تشخیصی عمده شانه منجمد کاهش حجم کپسول مفصل (مایع اطراف مفصل شانه) زمانیکه آنتروگرافی (فرآیندی که در آن یک سیال به مفصل تزریق می شود) انجام می شود می باشد.

حجم مایع نرمال شانه در حدود 30 سانتیمتر مکعب می باشد, اما درحین آنتروگرافی شانه منجمد مفصل در حدود 10 سانتیمتر مکعب مایع دارد.

درمان شانه منجمد

استفاده از کیسه های یخی و کیسه های گرم با توجه ارجحیت شخصی می تواند جهت تسکین درد مفید باشد. داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک در فاز منجمد شدن (Freezing) می تواند مفید باشد.

برای فاز منجمد شده (Frozen) درمان فیزیوتراپی نخستین انتخاب می باشد. هدف اصلی درمان فیزیوتراپی کشش ملایم کپسول مفصل شانه می باشد. این امر از طریق متحرک سازی پسیو (Passive) که در نقاط مختلف شانه انجام می شود قابل حصول می باشد. بعلاوه, بیمار باید یک برنامه کششی منظم بمنظور بهبود ملایم رنج حرکتی شانه در نظر بگیرد. تمامی این حرکات کششی باید بدون درد همراه باشد.

بعضی از مشاهدات نشان داده اند که حرکات بیشتر شانه بهمراه بیهوشی موضعی و تزریق کرتیکواستروئیدی می تواند باعث تسکین درد و بازگردانی رنج حرکتی شانه شود.

اگر بازو نتواند بعد از 3 ماه تا سطح شانه بالا بیاید, لذا درمان بوسیله دست, تحت بیهوشی توسط ارتوپد ممکن است مناسب باشد. بعد از عمل, بازو آسیب دیده بصورت ابداکشن (Abduction) بمنظور حفظ رنج حرکتی قرار داده می شود. روز بعد از این فرآیند, فرد آسیب دیده باید یک سری فعالیت ورزشی بمنظور بازگردانی رنج کامل حرکتی انجام دهند. اگر این درمان محافظه کارانه کارساز نباشد لذا انجام عمل جراحی بمنظور آزاد سازی چسبندگی و بازگردانی حرکت مناسب می باشد.

عدم استفاده از بازوی تحت تاثیر باید اجتناب شود. این امر موجب تضعیف عضلات در بازو و دست می شود. استقامت گریپ و چالاکی با استفاده از تجهیزات مناسب قابل دسترس می باشد.

پیشگیری از شانه منجمد

از آنجائیکه علت بروز این عارضه مشخص نمی باشد, لذا فرآیند پیشگیرانه خاصی جهت این فرآیند نمی توان انجام داد.