آرتروز یکی از دلایل عمده درد و ورم زانو بوده که معمولا در میانسالی آشکار می شود. کلمه اوستیوآرتروز به معنی ورم مفصل می باشد که تا حدودی گمراه کننده می باشد.

اگرچه در اثر آرتروز ورم بوجود می آید اما دلیل اصلی ورم انحطاط بافتهای زانو می باشد. جهت فهم کامل تر آرتروز ابتدا لازم است که مروری مختصر بر آناتومی زانو شود.

زانو یک مفصل سینویال می باشد. بدین معنا که زانو با یک کپسول سینویال حاوی مایع سینویال احاطه شده است.سطح تماس استخوان فمور و تیبیا بوسیله غضروف زجاجی که باعث ایجاد حرکت بدون اصطکاک مفصل زانو می شود احاطه شده است. دو سطح نیمه کروی روی استخوان ساق مینیسک زانو نام دارد که این مینیسک ها وظیفه جذب ضربه را  دارند و از فیبروکارتیلیج تشکیل شده اند. همانگونه که در تصویر زیر مشاهده می شود مفصل زانو دارای یک بخش داخلی و یک بخش خارجی می باشد که یک یا هر دو این بخش ها ممکن است تحت اثر آرتروز قرار بگیرند.

آسیب غضروف زجاجی می تواند بر اثر یک جراحت ورزشی ایجاد شود اما بیشتر اوقات بر اثر تنش های مکرر در یک بازه زمانی بلند مدت ایجاد می شود, که این امر درنتیجه استفاده مفرط زانو برای مقاصد ورزشی و کاری می باشد. در اکثر افراد علائم و نشانه ها تا میانسالی خود را نشان نمی دهند در حالیکه فرایند ایجاد آرتروز از سالها پیش آغاز شده و این خرابی اگر با حذف مقداری یا تمام مینیسک همراه باشد نیز شتاب بیشتری به خود می گیرد. حذف مینیسک غضروف زجاجی را در معرض آسیب دیدگی قرار می دهد.

غضروف زجاجی به صورت عادی یک سطح صاف بوده که ایجاد یک حرکت بدون اصطکاک می کند اما آسیب اولیه سطح رویی این لایه باعث ایجاد یک ظاهر سائیده شده می کند. همزمان با افزایش تنش, این سطح سائیده شده تبدیل به یک شیار و درز در سطح غضروف مفصلی می شود که باعث رویت استخوان زیری می شود که در نتیجه باعث تماس مستقیم دو استخوان با یکدیگر می شود.

با افزایش ساییدگی, استخوان زیرین مانند یک سطح پولیش شده می شود که با افزایش سایش میکرو شیارها نمایان می شوند. عکس العمل طبیعی بدن در مقابل این پدیده, تلاش برای بازسازی میکروشیارها از طریق گذاشتن استخوان بیشتر است که این امر منجر به ضخیم شدن استخوان زیرین می شود که از طریق اشعه ایکس قابل رویت می باشد. ازجمله موارد دیگری که از طریق اشعه ایکس قابل رویت می باشد تشکیل کیست استخوان در سطح استخوان زیر سطح مفصل می باشد.

همزمان با تغییرات غضروف مفصلی و استخوان زیرین, آرتروز باعث تغییرات بافت نرم می شود. تغییرات استخوانی که تغییر مفصلی را به همراه دارد باعث کشیدگی لیگامانها که مفصل زانو را ساپورت می کنند می شود. همچنین ضخامت و انبساط کپسول که مفصل را احاطه می کند در نتیجه آرتروز بوجود می آید که هر دو این موارد رفته رفته بدتر می شوند.

علائم ونشانه های آرتروز زانو

اگرچه آرتروز زانو یک بیماری پیشرونده می باشد اما علائم و نشانه های وضعیت به ندرت در یک مد خطی بدتر می شود. اغلب, افراد در سنین سی یا چهل سالگی چه در حین فعالیت ورزشی و یا فعالیت روزانه بروز انحطاط مفصل را تجربه می کنند. این تشدید درد ممکن است که برای 48 ساعت طول بکشد و معمولا شامل سفتی (مخصوصا در صبح), درد و ورم در ناحیه تحت تاثیر می باشد. همچنین امکان دارد که زانو تولید صدای غژ غژ و سائیدگی در حین پیشروی فرآیند کند.

زمان قابل توجهی ممکن است بگذرد تا دوباره این بروز آرتروز خود را نمایان سازد اما هر زمان که این عارضه بروز نماید نسبت به زمان قبل شدت بیشتری خواهد داشت. همچنان با گذشت زمان و اعمال تنش بر روی زانو فاصله بین هر بار تشدید درد کمتر می شود تا جائیکه فرد آسیب دیده حتی در زمان استراحت نیز این درد را تحمل می کند.

با پیشروی هرچه بیشتر آرتروز علائم آغاز درد با فعالیت زیاد و همچنین سکون زیاد آغاز می شود. اگرچه در ابتدای شدت درد استراحت ضروری می باشد در مراحل بعدی بیماری عدم استفاده از زانو باعث وخیم تر شدن شرایط می شود. به این دلیل که پایداری دینامیکی ایجاد شده توسط ماهیچه های اطراف زانو براثر عدم حرکت ضعیف می شود که این امر خود تنش زیادی بر روی رباط ها و در نتیجه سطح تماس می گذارد و در نتیجه درد بیشتری حاصل می شود. در مراحل نهایی آرتروز که حتی در زمان خواب نیز درد وجود دارد لذا عمل جراحی تعویض مفصل تنها راه باقی مانده است.

درمان آرتروز زانو

در واقع هیچ چیز بهتر از آموزش افراد در درمان این آسیب دیدگی موثر نمی باشد. از طریق درک مکانیزم آرتروز افراد می توانند تغییراتی در شیوه زندگی روزمره خود بوجود بیاورند, تا از طریق آن آرتروز را به نحوی مدیریت کنند. بطور خلاصه افراد باید به این امر واقف باشند که تحرک بیش از حد و عدم تحرک بیش از حد هر دو از عواملی می باشند که باعث بدتر شدن شرایط می شوند. فیزیک هر فردی متفاوت با فرد دیگری می باشد اما با گذشت زمان و کسب تجربه هر فردی می تواند یاد بگیرد حد بهینه فعالیت نقطه آسیب دیده در چه حد می باشد.

در مراحل ابتدایی جهش شدید درد, استفاده از داروهای ضد ورم و مسکن جهت کاهش درد بهترین روش می باشد. استفاده از کیسه های یخی جهت تسکین نقاط گرم دردناک موثر می باشد. استفاده از کیسه های یخی بمدت 20 دقیقه در هر دو ساعت توصیه می شود.

بعضی از افراد استفاده از زانوبند را جهت افزایش پایداری زانو امری مفید می دانند و از آنجائیکه آرتروز در فصل سرما درد بیشتری دارد لذا استفاده از زانوبندهای نئوپرنی جهت افزایش گرما و پایداری زانو مفید واقع می شود.

با تشخیص آرتروز باید استراتژی های بلند مدتی برای درمان آن در نظر گرفته شود به نحوی که استقامت و بازه حرکتی زانو حفظ شود و درد و ورم نیز از بین برود. بطورکلی, یک روش معقول مانع از پیشروی آرتروز و در  نتیجه درد بیشتر می شود.

درمان آرتروز در هر فردی متفاوت می باشد و یک ارزیابی کلی توسط یک فیزیوتراپ می تواند باعث تشخیص فرآیندهای مخرب در جهت بدتر شدن شرایط شود و به محض تشخیص, فیزیوتراپ سعی بر آن دارد که این مشکلات را برطرف کند. از طریق اصلاح نحوه انجام کارهای روزمره و یا تغییر موقعیت تجهیزات می تواند باعث شود تا بار زیادی بر زانو وارد نشود. مشکل عمده ممکن است در نتیجه اندام نادرست فرد باشد که این امر نیز با استفاده از کفی کفش مناسب و زانو بندهای مناسب ویا تمرینهای مناسب و ترکیبی از این موارد قابل اصلاح می باشد.

جایی که مفصل زانو آسیب دیده است نگهداری بازه کامل حرکتی زانو باعث کاهش سفتی می شود. اگر به دلیل درد فرد نخواهد بازه حرکتی کامل زانوی خود را استفاده کند ممکن است خم شدن زانو از بین برود لذا انجام تمرینهای پاندولی (حرکت ملایم عقب و جلوی پا) به منظور بهبود باز حرکتی زانو فرآیندی مفید می باشد.

درد زانو منجر به ضعیف شدن عضله چهار سر ران می شود که ضعف عضلانی خود نیز باعث ناپایداری بیشتر مفصل و درد بیشتر می شود. انجام تمرین جهت افزایش استقامت عضله چهار سر ران و همسترینگ باعث ایجاد ساپورت برای نقطه آسیب دیده می شود. البته بهتر است این تمرینها تحت نظر یک فیزیوتراپ انجام شود تا  بتواند وزن مناسبی را برای شما انتخاب کند.

انجام فعالیتهای با وزن زیاد باعث بدتر شدن شرایط می شود. دویدن بر روی سطوح سفت نیز باعث وخیم تر شدن شرایط می شود. دوچرخه سواری و شنا بنا به این دلیل که بار معقولی به زانو وارد می کند جهت بازیابی رنج حرکتی زانو و افزایش استقامت عضلات مفید می باشد.

همچنین هیدروتراپی بطوری که وزن زیادی به زانو وارد نشود و با استفاده از کمربند شنا که مانع ایجاد بار زیاد به زانو می شود نیز خیلی مفید می باشد.

پیشگیری از آرتروز زانو

از انجام فعالیت با بار زیاد و همچنین بار ضربه ای خودداری شود. از بازی روی زمین های سفت خودداری شود. همچنین زمانی که روی صندلی مینشینید سعی کنید هر چند وقت یکبار به زانوی خود تمامی بازه حرکتی را اعمال کنید زیرا این امر باعث تزریق مایع سینویال به داخل زانو می شود.

بهتر است که برای فعالیتهای ورزشی و روزمره متفاوت از زانوبندهای مخصوص ان استفاده شود. بعنوان مثال برای ورزش های رزمی استفاده از زانوبندهای پد دار بهترین انتخاب می باشد.