پارگی رباط صلیبی قدامی یکی از رایج ترین آسیب های زانو در فعالیت های ورزشی دارای چرخش و تغییر جهت زیاد می باشد.

 وظیفه این رباط اتصال استخوان ران به استخوان ساق پا می باشد بطوریکه از حرکت محوری استخوان ساق نسبت به استخوان ران جلوگیری می کندو همچنین از چرخش بیش از حد زانو جلوگیری می کند. اساسا رباط صلیبی قدامی نقش تعیین کننده ای در پایداری مفصل زانو را ایفا می کند.

عوامل بسیاری باعث این آسیب دیدگی می شود که بیشترین حالت آن از طریق فرود زانو به حالت خمیده از حالت پرش بهمراه یک چرخش, و یا فرود از حالت پرش با زانوی بیش از حد کشیده حاصل می شود. همچنین این آسیب دیدگی در ورزشهای پر برخورد بواسطه برخورد با حریف مقابل نیز ایجاد می شود.

به طور کلی در برخوردهای ملایم با بخش داخلی زانو رباط جانبی خارجی (LCL) دچار پارگی می شود. برخورد شدیدتر همچنین باعث پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) می شود. و در برخوردهای خیلی شدیدتر پارگی رباط صلیبی خلفی (PCL) نیز ایجاد می شود.

علل بروز درد زانو

ملاحظات ایمنی پیش از ورزش برای درد زانو

امروزه آسیب رباط صلیبی قدامی بیش از گذشته در ورزشکاران ایجاد می شود که این امر در نتیجه فشار بیش از حد تمرینات و مسابقات می باشد. بعنوان مثال در ورزش فوتبال, مطالعات آماری نشان داده اند که به ازای 1000 ساعت فوتبال بین 4 تا 7 مصدومیت ACL گزارش می شود. از جمله فوتبالیست های مطرحی که دچار این آسیب دیدگی شده اند می توان به مایکل اون , رابرت پیرس, ژاوی هرناندز, گابریل هاینزه و رود ون نیستلروی اشاره کرد.

علائم و نشانه های آسیب رباط صلیبی قدامی

در لحظه وقوع آسیب فرد آسیب دیده ممکن است احساس پارگی عمیق در مفصل خود بکند. همچنین بنا به نسبت ضربه وارد شده و آسیب سایر ساختار دیگر زانو, از جمله مینیسک میزان درد نیز متغیر می باشد. اغلب  رباط جانبی داخلی (MCL) و مینیسک زانو به همراه رباط صلیبی قدامی آسیب می بینند.

در بعضی موارد ورزشکار ممکن است که احساس کند می تواند به فعالیت ورزشی ادامه دهد اما به محض اینکه زانو تحت کشیدگی قرار بگیرد زانو به حالت ناپایداری خواهد رسید. همانگونه که در بالا اشاره شد وظیفه رباط صلیبی قدامی جلوگیری از حرکت محوری استخوان ساق بر روی استخوان ران و همچنین اعمال محدودیت چرخش در مفصل زانو می باشد که در نتیجه پارگی این رباط این محدودیت از بین می رود و زانو حالت پایداری خود را از دست می دهد. بعد از گذشت چند ساعت از آسیب دیدگی مفصل زانو به طور دردناکی ورم کرده که به اصطلاح به آن هما آرتوز ( خونریزی داخلی مفصل) می گویند. در واقع این ورم بصورت یک فرآیند بازدارنده عمل می کند به گونه ای که به فرد اجازه نمی دهد که از زانوی خود استفاده کند. حال اگر فرد آسیب دیده اصرار به استفاده از آن کند باعث پیچیدگی بیش از حد در فرآیند درمان و توانبخشی می شود.

درمان آسیب رباط صلیبی قدامی  

در مراحل ابتدایی و حاد آسیب دیدگی ( 48 تا 72 ساعت اول) تشخیص دقیق بدلیل وجود ورم بر روی زانو کاری مشکل می باشد. لذا اولین اقدام پزشک کاهش درد و ورم زانو می باشد. جهت کاهش ورم و خونریزی داخلی مفصل استفاده از کیسه های یخی به مدت بیست دقیقه در هر دو ساعت روش مناسبی می باشد.

بعد از کاهش ورم در مفصل زانو تشخیص میزان آسیب دیدگی توسط پزشک امکان پذیر می باشد که این  امر از طریق تست های کششی بر روی مفصل زانو و ارزیابی میزان سستی زانو توسط پزشک امکان پذیر می باشد. در صورتی که پزشک همچنان در ارزیابی خود شک داشته یاشد, فرد آسیب دیده جهت ارزیابی دقیق تر باید م آر آی (MRI) بگیرد . در بعضی موارد امکان دارد که MRI تصویر واضحی از ناحیه آسیب دیده ارائه ندهد که در این حالت بررسی منطقه آسیب دیده توسط آرتروسکوپ (Arthroscope) صورت می گیرد. ترکیبی از روشهای درمانی و تصاویر به پزشک این امکان را می دهد تا ارزیابی دقیقی از ناحیه آسیب دیده داشته باشد.

درمان رباط صلیبی قدامی وابسته به عوامل متعددی از جمله مقدار جراحت, اختلالات عملکردی ثانوی, سن بیمار و سطح فعالیت ورزشی می باشد. اگر میزان آسیب دیدگی در حد پارگی جزئی تعدادی از فیبرهای ACL باشد و میزان ناپایداری جزئی باشد لذا روش درمان از طریق فیزیوتراپی و استفاده از زانوبند امکان پذیر می باشد که البته این روش بیشتر برای افراد با تحرک کم مناسب می باشد. برای افرادی که فعالیت های ورزشی پرفشاری دارند بطوریکه حتی مقدار کمی ناپایداری زانو غیرقابل قبول می باشد عمل جراحی باز سازی ACL مطمئن ترین راه جهت درمان می باشد.

زانو بندهای با فشار مناسب از طریق جلوگیری و محدود کردن حرکت استخوان تیبیا بر روی استخوان ران جهت بازگرداندن پایداری زانو وسیله مناسبی می باشند. فیزیوتراپی زانو بهمراه استفاده از زانوبندهای مناسب برای افراد با تحرک کم یک روش ایده آل جهت درمان می باشد. برای افراد پرتحرک که عمل بازسازی ACL را انجام داده اند زانوبندهای خاصی بدون اینکه حرکت زانو را به خطر بیندازند مورد استفاده قرار می گیرد البته بهنگام بازگشت به فعالیت ورزشی استفاده از زانوبندهای مناسب حین ورزش امری ضروری می باشد.

ورزشهای کششی و حرکتی زانو

تمرینات بدنسازی برای تقویت زانو

ورزش با توپ جیم بال برای مفصل زانو

عمل جراحی بازسازی ACL از سال 1963 میلادی که برای اولین بار صورت گرفت تا به امروز پیشرفت های زیادی کرده به گونه ای که این عمل به همراه فرآیندهای پیشرفته بعد از عمل مانند فرآیند توانبخشی مناسب باعث شده تا در بیشتر موارد فرد آسیب دیده در کمتر از شش ماه به فعالیت ورزشی خود بازگردد.

پیشگری از آسیب رباط صلیبی قدامی

تحقیقات انجام شده توسط دکتر دونالد شلبورن (Dr Donald Shelbourne) , متخصص جهانی ACL, نشان داده که بین سایز ACL و آسیب دیدگی یک رایطه وجود دارد به گونه ای که اندازه َACL کوچک احتمال آسیب دیدگی را افزایش داده و بلعکس اندازه بزرگ این احتمال را کاهش می دهد. مشخصا, جهت تغییر اندازه ACL فرآیندی خاصی نمی توان انجام داد اما از طریق تمرینهای حس عمقی (Proprioception training) بوسیله تخت های گردان (Wobble Board) می توان باعث افزایش پایداری زانو گردید. همچنین توصیه می شود که هنگام خستگی از انجام فعالیت ورزشی شدید خودداری شود زیرا این امر باعث افزایش احتمال آسیب دیدگی می شود.

همچنین استفاده از زانوبندهای پیشگیرانه جهت کاهش احتمال آسیب دیدگی در ورزشهای مختلف امری مفید می باشد. در سالیان اخیر مطالعات زیادی در رابطه با کارساز بودن زانوبندها جهت پیشگیری آسیب های زانو صورت گرفته که هر کدام از این مطالعات برای زانوبندهای مختلف و ورزشهای مختلف نتایج متفاوتی را ارائه داده اند. این بدان معنی می باشد که برای فعالیت ورزشی مختلف باید زانوبند مخصوص آن طراحی و ساخته شود. بعبارت دیگر امکان دارد که زانوبندی برای یک فعالیت ورزشی مناسب باشد اما برای ورزشی دیگر باعث کاهش عملکرد ورزشکار وحتی افزایش احتمال آسیب دیدگی شود..